ჟაკ-ივ ნერენი - კომპლექსური ვარჯიშები

III თავი - ფიზიკური ვარჯიში და მუშაობა მონაკვეთბად

ფიზიკური ვარჯიში და მუშაობა მონაკვეთებად
წინა თავებში ჩვენ განვიხილეთ საწვრთნელი პროცესის დაგეგმვისათვის აუცილებელი სხვადასხვა ფაქტორები.
მომდევნო თავში გაგაცნობთ თუ როგორ ურთიერთკავშირში არიან ეს ელემენტები ერთმანეთთან და როგორ ეწერებიან მოთამაშეთა მომზადების იმ პროცესის დინამიკაში, რომელსაც ~მონაკვეთებად ვარჯიში~ ეწოდება.
ამ მეთოდის საერთო განსაზღვრების შემდეგ ვისაუბრებთ:
• მის დადებით მხარეებსა და საწვრთნელ პროცესში მისი გამოყენების უპირატესობაზე,
• მის განსხვავებულ ფორმებზე და მათ გამოყენებაზე, კონკრეტული მაგალითების საფუძველზე,
• ამ მეთოდის გამოყენებისას წარმოქმნილ შესაძლო სიძნელეებსა და მათი დაძლევის გზებზე.
და ბოლოს წარმოგიდგენთ რამდენიმე კლასიკურ საშუალებას, რომლებიც გამოიყენება მოთამაშეთა ფიზიკური შესაძლებლობების შესაფასებლად.
ა) მონაკვეთებად ვარჯიშის განსაზღვრება
ეს არის ვარჯიშის ფორმა, რომელიც ხასიათდება:
• განსაზღვრული დროით
• არის წყვეტილი (ინტერვალური) ტიპის
• ჩართულია ჩვეულებრივ საწვრთნელ პროცესში

იგი ითვალისწინებს თამაშის ტექნიკურ და ტაქტიკურ მხარეებს, მაგრამ უპირატესობას ფიზიკური ფორმის გაუმჯობესებას ანიჭებს.
იგი ითვალისწინებს :
• კალენდრისა და სეზონის სხვადასხვა პერიოდების მოთხოვნებს
• მთლიანად თამაშისა და ცალკეული სათამაშო პოსტების ფიზ. დატვირთვების თავისებურებებს
• საერთო და ლოკალურ მიზნებს
• მოთამაშის ფიზიოლოგიას

მისი მიზანია მოსამზადებელი პერიოდის ოპტიმიზაცია.
A არსებობს 4 ტიპის მონაკვეთი:
• მოსამზადებელი
• მოკლე
• მოდელური
• ოპტიმიზაციის

ბ) მონაკვეთებად ვარჯიშის უპირატესობები
მუშაობის ამ ფორმას მრავალი უპირატესობა გააჩნია. სწორედ ამიტომ იყენებს მას დღეს მწვრთნელთა დიდი რაოდენობა. საბოლოო ჯამში ასეთი ვარჯიში მწვრთნელს საშუალებას აძლევს:
• ზუსტად გაანაწილოს ჩატარებული სამუშაოს მოცულობა (ხანგრძლივობა-ინტენსივობა) და მიუსადაგოს ფიზიკურ მომზადებაზე გაწეული სამუშაოს საერთო რაოდენობის პროცენტული შეფარდება საწვრთნელი პროცესის სხვა ელემენტებს (ვარჯიშისათვის მომზადება, აღდგენა, ტექნიკური ტრენინგი, საუბარი და ფსიქოლოგიური მომზადება),
• მოახდინოს საწვრთნელი პროცესის ოპტიმიზაცია: ასეთი ფორმით მუშაობა, რომელიც ახლოს დგას ~ინტერვალ-ტრენინგთან~, ამცირებს უქმ დროს და ორგანულად ეწერება ვარჯიშის პროცესში ისე, რომ ხელს არ უშლის მის სხვა შემადგენელ ნაწილებს.
• ამ თვალსაზრისით ასეთი მეთოდი ძალზე საყურადღებოა რეგიონალურ სერიაში მოასპარეზე კლუბებისათვის, რომლებსაც მცირე რაოდენობის ვარჯიშები აქვთ ან რომლებიც გვიან იწყებენ სეზონს.
• უპასუხოს ვარჯიშის სხვადასხვა ფიზიოლოგიურ პრინციპს, ადგენს რა ძირითად მეტაბოლურ წყაროებს იყენებს რა მათი გაძლიერებისა და განვითარების საშუალებებს
• შეარჩიოს მუშაობის ფორმა, რომელიც პასუხობს ლოკალურ მიზნებსა და სეზონის მოცემულ პერიოდს.
• განავითაროს სპორტსმენის სწრაფი ადაპტირების უნარი სხვადასხვა სათამაშო სიტუაციებში.
Eეს მეთოდი მაქსიმალურად იყენებს:
• ვარჯიშებს ბურთით
• ვარჯიშებს წინააღმდეგობასთან ერთად.
• იგი მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს რეალურ თამაშს.
მოთამაშეებს ასეთი ვარჯიშისას საშუალება აქვთ განიცადონ რეალური სათამაშო სიტუაციები, მათი რიტმი, ნაღდი თამაშისათვის საჭირო ძალისხმევის სხვადასხვა ფორმები, მათი პერიოდულობა.

გ) გამოყენების სხვადასხვა ფორმები და მათი მაგალითები
1. სხვადასხვა ფორმები
შეგახსენებთ, რომ მონაკვეთების ცნება გამომდინარეობს რეალურ თამაშზე დაკვირვებისა და მისი ანალიზისაგან.
იგი წარმოადგენს: 4-6 წუთის ხანგრძლივობის სათამაშო პერიოდს, რომელიც შედგება დაახლოებით 8 სათამაშო ეპიზოდისაგან და რომელიც მოქცეულია ორ ხანგრძლივ (1 წუთზე მეტი) შესვენებას შორის.

მონაკვეთების სახეობები განისაზღვრება იმისდა მიხედვით თუ რას ვისახავთ მიზნად (მეტაბოლიკა, ძალისხმევის ხანგრძლივობა და ინტენსივობა). მუშაობის ეს ფორმა 4 სახის მონაკვეთს გამოარჩევს. მათი არჩევა დაკავშირებულია მწვრთნელის ლოკალურ მიზნებთან და სეზონის მოცემულ პერიოდთან.
ა) მოსამზადებელი მონაკვეთები
როგორც წესი ამ შემთხვევაში მუშაობის ორი ფორმა გამოიყენება:
• 10-60 წთ. ხანგრძლივობის ვარჯიშები მაქსიმალური სისწრაფის 50-60%-ით (მოსამზადებელი მონაკვეთი ~ა~)
• ~ინტერვალური~ ფორმა, დაახლ. 4 წთ.-ის ხანგრძლივობით, მაქსიმალური სისწრაფის დაახლ. 80%-ით (მოსამზადებელი მონაკვეთი ~ბ~).

მათი მიზანია:
• აერობული შესაძლებლობებისა (~ა~) და ამტანობის (~ბ~) განვითარება
• საერთო ფიზიკური კონდიციების განვითარება
• მოთამაშეთა მომზადება შეჯიბრებების განახლებისათვის.

ისინი გამოიყენება ან სეზონებს შორის (~ა~) ან სეზონისწინა, სექტემბერ-ოქტომბერი, პერიოდში (~ბ~).

Aა) მოკლე მონაკვეთები
ეს მონაკვეთები ხასიათდება დაახლ. 10 წმ.-იანი სუპერმაქსიმალური დატვირთვების გამეორებით.

მათი მთავარი მიზანია:
• ანაერობულ ალაქტიკური წყაროების განვითარება,
• მოთამაშეთა სპეციფიური ფიზიკური მონაცემების (სისწრაფე – ძალა - ნახტომი) განვითარება,
• რეალური სათამაშო რიტმის მიღწევა მოკლე ძალისხმევისა და აღდგენის გზით.

E ეს მონაკვეთები ძირითადად გამოიყენება:
• სეზონის დასაწყისში, მოსამზადებელ პერიოდში, ამტანობაზე ვარჯიშებთან კომბინაციაში,
• შეჯიბრში შესვენების პერიოდში და ფინალური ფაზისას, აღდგენისა და დინამიზმის შენარჩუნების მიზნით.
გ) ~მოდელური~ მონაკვეთები
ეს მონაკვეთები ახდენენ სათამაშო სიტუაციების მოდელირებას. ისინი ხასიათდებიან მაქსიმალური ან მაქსიმალურთან მიახლოებული ინტენსივობის დატვირთვებით, რომელთა ხანგრძლივობა მერყეობს 20-30 წმ.-ს შორის.
მათი ძირითადი მიზანია:
• ანაერობული წყაროების განვითარება (ალაქტიკური და ლაქტიკური) ვარჯიშებს შორის აღდგენის ხანგრძლივობის ცვალებადობით,
• თამაშის რეალური რიტმისა და დატვირთვების მიღწევა,
• სპეციფიური ფიზ. მონაცემების განვითარებაზე გაწეული სამუშაოს შედეგების სტაბილიზაცია.
იგი გამოიყენება ძირითადად I და II საშეჯიბრო პერიოდში (ნოემბერი, დეკემბერი, იანვარი).
დ) ~ოპტიმიზაციის~ მონაკვეთები
ეს მონაკვეთები ახდენენ ისეთი სათამაშო სიტუაციების მოდელირებას, რომლებიც რეალობაში ძალზე იშვიათად გვხვდება და რომელთა ხანგრძლივობაც მერყეობს 50 წმ.-სა და 1.30 წთ.-ს შორის.
არსებობს ორი სახის მუშაობა :
• მოდელური მონაკვეთებიდან აღებული ვარჯიშების გამეორება (30 წმ.) ვარჯიშებს შორის აღდგენის ხანგრძლივობის შემცირებით (~ა~ ტიპის ვარჯიშები, აღდგენის ხანგრძლივობა ვარჯიშის ხანგრძლივობის ტოლი ან მასზე ნაკლები).
• 50 წმ. – 1.30 წთ.-იანი ვარჯიშების გამეორება (~ბ~ ტიპი).
A ამ მონაკვეთების მიზანია:
• განავითაროს ანაერობულ-ლაქტიკური წყარო და მიაჩვიოს ორგანიზმი რთულ პირობებში მუშაობას (კუნთებში P.H.-ის დონის დაწევა),
• მოვამზადოთ მოთამაშეები ძალზე მაღალი ფიზიკური, ფსიქოლოგიური და ფიზიოლოგიური დატვირთვებისათვის (ფინალური ფაზის მატჩები),
• მოვამზადოთ მოთამაშეები ისე, რომ შეინარჩუნონ მაღალი სათამაშო დონე იმ ეპიზოდებში, რომლებიც ძალზე დიდხანს გრძელდება,
• მივაღწიოთ მაქსიმალურ ფორმას.

Eეს მონაკვეთები გამოიყენება, როგორც წესი, ფინალური ფაზების წინ (თებერვალი-მარტი), მაგრამ მათი გამოყენებისას ორი მთავარი გარემოება უნდა გავითვალისწინოთ, რადგან ისინი უკიდურესად დიდ დატვირთვებს შეიცავენ და ძალზე გადამღლელენი არიან მოთამაშეებისათვის:
• აუცილებელია, რომ გუნდს გავლილი ჰქონდეს საკმარისი საბაზო მომზადება და ღებულობდეს რეგულარულ სამუშაო დატვირთვებს.
• ეს მონაკვეთები უნდა გამოვიყენოთ ფინალურ ფაზამდე საკმაოდ ადრე და უნდა შევწყვიტოთ მინიმუმ 15 დღით ან 3 კვირით ადრე პირველ თამაშამდე.
A ამ ფორმის სამუშაო მოთამაშეთა ძლიერ გადაღლას იწვევს და ამიტომ შეიძლება სასურველის საწინააღმდეგო ეფექტი გამოიღოს.
მათი შეწყვეტა 15 დღით 3 კვირით ადრე საშუალებას იძლევა გადაღლის ამ მდგომარეობიდან გადავიდეთ კარგი ფორმის მდგომარეობაში იმ მექანიზმის მეშვეობით, რომელსაც ჩვეულებრივ ზეკომპენსაციის პროცესს უწოდებენ.

ფიზიკური ვარჯიში და მონაკვეთების სხვადასხვა ფორმები: დახასიათება და გამოყენების პერიოდები

1. მონაკვეთებად მუშაობის გამოყენების მაგალითები
მონაკვეთებად მუშაობა პასუხობს, როგორც რაოდენობრივ ისე ხარისხობრივ კრიტერიუმებს და საშუალებას აძლევს მწვრთნელს განსაზღვროს სპეციფიური სამუშაო დატვირთვები ყოველი ვარჯიშისათვის.
- რაოდენობის რეგულირება ხდება მონაკვეთებისა და მონაკვეთების შემადგენელი ვარჯიშების ხანგრძლივობისა და გამეორებების რაოდენობის რეგულირებით.
- ხარისხობრივი კრიტერიუმი განისაზღვრება :
• ვარჯიშის ფორმით (ინდივიდუალური, ბურთით...),
• აღდგენის ფორმით (აქტიური, პასიური),
• ვარჯიშის აგების თავისებურებებით.
ჩვენ მოვახდენთ ამ პრინციპების ილუსტრირებას სამი ვარჯიშის მაგალითზე, რომლებშიაც ჩართულია მონაკვეთებად მუშაობის ფორმა.
- პირველი განეკუთვნება წინასაშეჯიბრო პერიოდს (სექტემბერი), უშუალოდ ჩემპიონატის დაწყების წინ
- მეორე გვიჩვენებს იმ ტიპის სამუშაოს, რომელიც სრულდება II საშეჯიბრო პერიოდისას. მეორე წრის დასაწყისში (დეკემბერი)
- და ბოლოს მესამე მაგალითი, ოპტიმიზაციის ვარჯიშები, ფინალური ფაზისათვის მოსამზადებელი ციკლის დროს.

I მაგალითი: წინასაშეჯიბრო პერიოდი (სექტემბერი).
Gგამოყენებული მონაკვეთის ტიპი: მოკლე მონაკვეთი.
მიზანი: სპეციფიური ფიზიკური მონაცემების განვითარება.
1. გახურება: 15 წთ. ბურთით
2. ფიზიკური ვარჯიში: 30 – 60 წთ.
მონაკვეთებად: 3 მონაკვეთი 18 – 30 გამეორებით (3 X 6) (3 X 10)

I მონაკვეთი: სპრინტი + ჭიდაობა 1 X 1 (10 წმ.)
ინდივიდუალური, ბურთის გარეშე.
6 – 10 გამეორება სუპერმაქსიმალური ინტენსივობით.
აღდგენა გამეორებებს შორის: პასიური 30 წმ.
მთლიანი აღდგენა 3 – 5 წთ.

II მონაკვეთი: მიწოლა 1 X 1, ჭიდაობა 1 X 1, სპრინტი (10 წმ.); ვარჯიში #21
1 ბურთი 2 კაცზე. აღდგენა პასიური 25 წმ., 6 – 10 გამეორება
ინტენსივობა სუპერმაქსიმალური.

III მონაკვეთი: თემატური
* პასი (3/4). ვარჯიში #25
• ჯგუფური თამაში გაჭრაზე (შერკინება). ვარჯიში #23
1 ბურთი 5 კაცზე
აღდგენა აქტიური 30 წმ.
6 – 10 გამეორება,
მთლიანი აღდგენა: 3 – 5 წთ.

3. მუშაობა ტაქტიკაზე: შემცირებული შემადგენლობით 20 – 40 წთ.
4. თამაში მთლიანი შემადგენლობით: 20 წთ.

II მაგალითი: II საშეჯიბრო პერიოდი (დეკემბერი)
გამოყენებული მონაკვეთის ტიპი: მოდელური მონაკვეთები.
მიზანი: მიღწეული ფორმის სტაბილიზაცია

1. გახურება: 15 – 20 წთ. ბურთით.
თემა: მთლიანი შემადგენლობით, მთელ მოედანზე ჯგუფური და
გაშლილი თამაშის მონაცვლეობა.
მაგ.: ვარჯიში #1
2. ფიზიკური ვარჯიში: 40 წთ.
მონაკვეთებად: 4 მონაკვეთი 8 გამეორებით

I მონაკვეთი: ინდივიდუალური, ბურთის გარეშე.
მიყოლის სირბილი + მიწოლა + ძუნძული + ჭიდაობა + სპრინტი
(ვარჯ. #47). 20 – 30 წმ.
6 გამეორება.
ინტენსივობა: სუპერმაქსიმალური ჭუიდაობისა და სპრინტის დროს.
აღდგენა: 20 წმ. პასიური, შემდეგ 20 წმ. აქტიური.
შეფარდება მუშაობასა და დასვენებას შორის 1 X 2
მთლიანი აღდგენა: აქტიური 3 – 5 წთ.

II მონაკვეთი: ვარჯიში ხაზების მიხედვით, ბურთით წინააღმდეგობის გარეშე.
შერკინება: მუშაობა შეჯგუფებებზე (ვარჯ. #45) 20 – 30 წმ.
3/4¾: მუშაობა პასზე (ვარჯ. #55) 20 – 30 წმ.
ინტენსივობა მაქსიმალური,
8 გამეორება
აღდგენა პასიური.
მთლიანი აღდგენა: აქტიური 3 წთ.

III მონაკვეთი: ვარჯიში ხაზები მიხედვით, ბურთით წინააღმდეგობასთან ერთად.
შერკინება: შერკინება ჯგუფური თამაში (ვარჯ. #37)
3/4: პასი (ვარჯიში #54)
ინტენსივობა მაქსიმალური

8 გამეორება.
აღდგენა პასიური .
აღდგენა აქტიური: 3 წთ.

IV მონაკვეთი: შემცირებული შემადგენლობით (4 თავდამსხმელი – 4 3/4)
ბურთით, წინააღმდეგობით,
თემატური თამაში 1/4 მოედანზე (ვარჯ. #52) 30 წმ.
ინტენსივობა მაქსიმალური,
6 გამეორება
პასიური აღდგენა: 30 წმ.
აღდგენა ძუნძულით: 5 წთ.
3. თემატური მუშაობა ტაქტიკაზე: 20 წთ.
4. თამაში მთლიანი შემადგენლობით: 20 წთ.

III მაგალითი: ფინალური ფაზისათვის მოსამზადებელი პერიოდი (თებერვალი)
გამოყენებული მონაკვეთის ტიპი: ოპტიმიზაციის მონაკვეთები.
მიზანი: მაქსიმალური ფორმის მიღწევა

1. გახურება: 15 წთ. ბურთით.
თემა: მთლიანი შემადგენლობით, მთელ მოედანზე გაშლილი თამაში
შეჯგუფებების გარეშე .
მაგ.: ვარჯიში #1
2. ფიზიკური ვარჯიში: 40 - 60 წთ.
მონაკვეთებად:

I მონაკვეთი: ვარჯიში ხაზების მიხედვით. ბურთით, წინააღმდეგობით.
3/4: 4 X 4 (ვარჯ. #76). 1 წთ
შერკინება: 5 X 3 (ვარჯიში #71) 1 წთ.
5 გამეორება.
ინტენსივობა: მაქსიმალური.
პასიური აღდგენა: 2 წთ.
მთლიანი აღდგენა: აქტიური 3 წთ.

II მონაკვეთი: ვარჯიში ხაზების მიხედვით, ბურთით, წინააღმდეგობით.
შერკინება: 8 X 8 (ვარჯ. #73) 1 წთ.
3/4¾: 8 X 8 (ვარჯ. #77) 1 წთ.
ინტენსივობა მაქსიმალური,
5 გამეორება
აღდგენა პასიური: 2 წთ.
მთლიანი აღდგენა: აქტიური 3 წთ.

III მონაკვეთი: ვარჯიში მთლიანი შემადგენლობით, ბურთით წინააღმდეგობასთან ერთად.
15 X 15 (ვარჯ. #69) 1 წთ.
ინტენსივობა მაქსიმალური
5 გამეორება.
აღდგენა პასიური: 1 წთ.
აღდგენა აქტიური: 5 წთ. ძუნძული.

3. თემატური მუშაობა ტაქტიკაზე: 20 წთ.
4. თამაში მთლიანი შემადგენლობით: 20 წთ.

პედაგოდიური ასპექტი: ძირითადი პრინციპები და სიძნელეები
მონაკვეთებად ფიზიკური ვარჯიშის განსაზღვრება:

ამ მეთოდის ეფექტური გამოყენება დაკავშირებულია ძირითადი პრინციპების დაცვასთან. წვრთნელისათვის აუცილებელია აგრეთვე, ამ მეთოდის უშუალოდ მოედანზე პრაქტიკულ განხორციელებასთან დაკავშირებული სიძნელეების დაძლევა. და ბოლოს იგი უნდა ექვემდებარებოდეს განვითარების მოთხოვნებსა და ვარჯიშების შედეგად მიღებული ეფექტის კონტროლს.

1. ძირითადი პრინციპები
მიეცით თითოეულ მოთამაშეს ყველა იმ სახის დატვირთვა, რაც თამაშში გვხვდება
თამაშის თანამედროვე განვითარება გვიჩვენებს, რომ ყოველ მოთამაშეს უნდა შეეძლოს იმ სათამაშო სიტუაციებთან ადაპტირება, რომლებიც პირდაპირ არ არის დაკავშირებული მათი სათამაშო ამპლუას სპეციფიკასთან. ასე მაგალითად, 3/4-ს დაცვითი ხაზის გაძლიერება სულ უფრო ხშირად უყენებს იმ სამუშაოს შესრულების აუცილებლობას, რომელიც ძირითადად შერკინების მოთამაშეებისათვის არის დამახასიათებელი (ინტერვალებში თამაში, კონტაქტი, ბრძოლა ბურთის წართმევის ან შენარჩუნებისათვის). ასევე შერკინების მოთამაშეები სულ უფრო ხშირად მონაწილეობენ დინამიურ თამაშში, რომელიც ადრე
3/4-ების საქმედ ითვლებოდა.
მონაკვეთებად ვარჯიშის პრინციპია ასწავლოს მოთამაშეებს სხვადასხვაგვარ სიტუაციებში და მატჩის ნებისმიერი სცენარით განვითარების პირობებში თამაში.
მაქსიმსლურად გამოვიყენოთ ბურთით ვარჯიშები და კოლექტიური მუშაობა წინააღმდეგობასთან ერთად, რადგან ჭეშმარიტებაა, რომ ბურთის ფლობის ტექნიკის ან რეალური წინააღმდეგობის პირობებში თამაშის დახვეწა შეუძლებელია დაბალი ინტენსივობის ვარჯიშების მეშვეობით.
ვარჯიშისას დავუთმოთ გარკვეული დრო ინდივიდუალურ მუშაობას, ან შევთავაზოთ ვარჯიშები, რომლებიც ითვალისწინებს თითოეული სათამაშო ამპლუას სპეციფიკას (იხ. თავი ~ვარჯიშები~)
გავყოთ გუნდი 2 ჯგუფად (შერკინება - ხაზი), რომელთა ძალისხმევის ხასიათი ძირფესვიანად განსხვავდება ერთმანეთისაგან, მაგრამ სისტემატიურად დავუბრუნდეთ ვარჯიშებს მთლიანი შემადგენლობით.   

2. სიძნელეები
ა) მაქსიმალური ინტენსივობის შენარჩუნება.
ძირითადი სიძნელე მონაკვეთებად ვარჯიშისას, რომლის მიზანიცაა ფიზიკური მონაცემების განვითარება, მდგომარეობს შემდეგში:
- შევინარჩუნოთ მაქსიმალური ან მაქსიმალურთან მიახლოებული ინტენსივობის დონე, როდესაც ვარჯიშის ხანგრძლივობა 10 წმ.-ზე მეტია
- შევუნარჩუნოთ მოთამაშეებს სათანადო განწყობა, რომელიც აუცილებელია ვარჯიშების ხარისხიანად შესრულებისათვის.E
ამასთან დაკავშირებით ჩვენ გთავაზობთ:
- ვცვალოთ ვარჯიშის შემადგენელი მონაკვეთების ფორმა და თემატიკა.
- ამასთანავე, რაც ყველაზე მთავარია, მოვუნაცვლოთ ვარჯიშის დროს:
• მუშაობა უბურთოდ, შემდეგ ბურთით,
• მუშაობა წინააღმდეგობის გარეშე, შემდეგ წინააღმდეგობით.
სინამდვილეში ტექნიკაზე მუშაობა ბურთთან ერთად მაღალი ინტენსივობით საკმაოდ ძნელია, მით უმეტეს როდესაც მოთამაშეთა ტექნიკური მომზადების დონე დაბალია და აქედან გამომდინარე ხშირია ბურთის დავარდნა, რაც იწვევს ვარჯიშის რიტმისა და ინტენსივობის რღვევას. მუშაობის ორი ფორმის მონაცვლეობა საშუალებას იძლევა თავიდან ავიცილოთ ეს სიძნელე.
სამაგალითოდ მოვიყვანთ მოდელური მონაკვეთის ვარჯიშს (30 წმ.), მაქსიმალური ინტენსივობით. ვარჯიშის თემაა პასი.

4 მოთამაშე მოძრაობს მოედნის
სიგრძეზე, ისინი პასებს აწვდიან
ერთმანეთს. ღოდესაც ბურთი აღწევს
მეოთხე მოთამაშეს იგი მას 22 მ.-იან
ხაზზე ამიწებს (1). ამის შემდეგ
მოთამაშეები მაქსიმალური აჩქარებით გარბიან 40 მ.-იან ხაზამდე და უკან. (2) მწვრთნელის პასის შემდეგ ისინი ბურთს ჩათვლის მოედანზე ამიწებენ.
(2 გარბენი წინ და უკან 30 წმ.)
უკან მობრუნებისას მეორე გუნდი
თამაშობს დაცვას (3). თუ მწვრთნელს სურს უფრო გაართულოს ვარჯიში მას თამაშში მეორე ბურთი შეჰყავს ერთი ან მეორე გუნდის უკან (4).

ბ) თანდათანობით მზარდი დატვირთვების ცნება
საწვრთნელი პროცესის საბაზო პრინციპის, თანდათანობით მზარდი დატვირთვების პრინციპის, თანახმად დაოსტატების ხარისხი გაწეული სამუშაოს მოცულობაზეა დამოკიდებული. ვარჯიშების ეფექტი იზრდება თუ დატვირთვები თანდათანობით მატულობს.
სპორტის კოლექტიურ სახეობებში და მათ შორის რაგბში ვარჯიშების ხანგრძლივობა და რაოდენობა ნაკლებად ცვალებადი სიდიდეებია. ამგვარად დატვირთვების გასაზრდელად და ზემოთნახსენები პრინციპის გასატარებლად აუცილებელია:
- ან აღდგენის დროის შემცირება, რაც საშუალებას იძლევა ერთი და იგივე ინტენსივობის მეტი ვარჯიში შევასრულოთ.- ან შევინარჩუნოთ ვარჯიშების რაოდენობა და აღდგენის დრო, მაგრამ გავზარდოთ ვარჯიშების ინტენსივობა.

გ) კოლექტიური მუშაობა
მეორე სირთულე დაკავშირებულია ჯგუფებად მუშაობასთან, როდესაც გუნდს მხოლოდ ერთი მწვრთნელი ჰყავს (რაც ძალზე ხშირია).
შესაძლოა მოთამაშეთა ორი ჯგუფის, შერკინებისა და 3/4-ების, განცალკევებული მუშაობა თითოეული ჯგუფისათვის სპეციფიური ვარჯიშის ბაზაზე.
დროის უქმად კარგვის თავიდან ასაცილებლად ჩვენ ვურჩევთ მწვრთნელებს განსხვავებული ჯგუფები ერთი და იგივე სივრცეში ავარჯიშონ და ამისათვის სპეციალურად ადაპტირებული სტრუქტურა და ორგანიზაცია შეიმუშაონ.
ამგვარად ძალზე ადვილია მონაცვლეობით ამუშაო თითოეული ჯგუფი, როდესაც ერთ-ერთი მათგანი ისვენებს ან აღდგენით ვარჯიშებს ასრულებს.

3. ფიზიკური (კომპლექსური) ვარჯიშის შეფასება
მწვრთნელს ძალზე ხშირად ექმნება სიძნელეები მოთამაშეთა ფორმის შეფასებისა კონტროლისას. გარდა სამედიცინო შემოწმებისა, როდესაც შესაბამის ლაბორატორიებში ჩატარებული ანალიზები მას ფასდაუდებელ ინფორმაციას აწვდის, მის განკარგულებაშია რამდენიმე ხერხი, რომელთა მეშვეობითაც მას შესაძლებლობა აქვს შეაფასოს საწვრთნელი პროცესის ეფექტურობა, მოთამაშეთა ფიზიკური კონდიციების მატება, მათი ფორმის დონე და აღდგენითი შესაძლებლობები. ეს შეფასებები მწვრთნელს საშუალებას აძლევს განსაზღვროს დატვირთვების მოცულობა თითოეული ვარჯიშისათვის. დაასტაბილუროს, გაზარდოს ან თუნდაც შეამციროს კიდეც ეს დატვირთვები.
Kკონტროლის საშუალებები შემდეგია:
- მატჩი,
- სპეციფიური ტესტები,
- პულსის კონტროლი.

ა) მატჩი
ის წარმოადგენს უპირველეს კრიტერიუმს საწვრთნელი პროცესის შეფასებისა და კონტროლისათვის. გარდა უშუალოდ რეზულტატისა, რომელიც წარმოდგენას გვიქმნის მთელი გუნდის შესაძლებლობებზე, იგი შესაძლებლობას იძლევა დავაფიქსიროთ გუნდის ფიზიკური კონდიციები თამაშის სხვადასხვა მონაკვეთში, შევაფასოთ მთელი კოლექტივისა და მისი ცალკეული წევრების შესაძლებლობები.
აქედან გამომდინარე, ცნობილ გუნდებთან მატჩები განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს და ისინი ნამდვილ ტესტებად შეიძლება მივიჩნიოთ.

ბ) ტესტები ფიზიკური ფორმის შეფასებისათვის
ეს ტესტები ასევე შეიძლება გახდეს მნიშვნელოვანი ინფორმაციის წყარო მწვრთნელისათვის, მაგრამ გარკვეული პირობების დაცვის შემთხვევაში:
- თუ ისინი სეზონის განმავლობაში რამდენჯერმე ტარდება (2 – 3 ჯერ მინიმუმ)
- ტესტების ჩატარების პირობები ერთი და იგივე უნდა იყოს (ტესტების სანდოობა)
ჩვენ მოვიყვანთ რამდენიმე ძირითად ტესტს, რომელთაც სპეციალური აღჭურვილობა არ სჭირდებათ.
• ვერტიკალური ნახტომის ტესტი, რომელიც საშუალებას იძლევა დავაფიქსიროთ ვერტიკალური ნახტომის ხარისხი. იგი განსაკუთრებით საინტერესოა შერკინების იმ მოთამაშეებისათვის, რომლებსაც აუტში ბურთის მოგება უწევთ.
• მაქოსებრი სირბილი, რომელიც საშუალებას იძლევა შევაფასოთ მოთამაშის სისწრაფე და პირველ რიგში მისი უნარი ცვალოს საყრდენი და მოძრაობის მიმართულება.
• ღერძზე მიზიდვა, რომლის შესრულებაც ორი ხერხით ხდება:
- მაქსიმალური ამტანობა (ანუ მიზიდულ მდგომარეომაში რაც შეიძლება მეტ ხანს ყოფნა)
- ხელების სიძლიერე (ანუ მიზიდვების რაც შეიძლება მეტი რაოდენობა)
ეს ტესტი განსაკუთრებით შერკინების მოთამაშეებისათვისაა საინტერესო, რომლებსაც თამაშისას ხელისა და ტორსის კუნთებზე დიდი დატვირთვა აქვთ.
• ლუკ ლეჟერის ტესტი, რომლის მიზანია მოთამაშის აერობული შესაძლებლობების შეფასება. ეს ტესტი ყველა მოთამაშეს ეხება, რადგან იგი რაგბის თამაშისათვის ერთ-ერთ აუცილებელ კომპონენტს, მოთამაშის მიერ დატვირთვების გადატანისა და შემდგომი აღდგენის უნარს გვიჩვენებს.

აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ ტესტისათვის საჭიროა მაგნიტოფონი და სპეციალური აუდიო კასეტა.
• კუპერის ტესტი, ეს კარგად ცნობილი ტესტი ითვალისწინებს 12 წუთში მაქსიმალურად დიდი დისტანციის დაფარვას კონუსებით მონიშნულ სარბენ ბილიკზე.

ტესტები

ვერტიკალური ნახტომი
აღჭურვილობა: სწორი იატაკი და მონიშნული კედელი 2 მ-იდან 3,5 მ-დე 5-15 სმ. ინტერვალით
ტესტი
მონაცემი ~ა~: მოთამაშე დგას კედლისაკენ პროფილით, ფეხები ერთად, ხელი კედლის მხარეს მაქსიმალურად აწეული ზევით. გავზომოთ სიმაღლე, რომელსაც იგი გაჭიმული ხელის თითებით სწვდება.
მონაცემი ~ბ~ : მოთამაშE დგება კედლისაკენ 3/4-ით სახით შებრუნებული. კედლიდან დაახლ. 30 სმ-ის დაშორებით. ფეხები ოდნავ გაშლილი. ყოველგვარი გამორბენისა და წინასწარი ნახტომის გარეშე იგი ხტება რაც შეიძლება მაღლა, ნახტომის მოსამზადებლად მას შეუძლია მხოლოდ ხელების ჩამოშვება, მუხლებისა და ტანის მოხრა. ნახტომისას იგი წინასწარ დასველებული ან გაცარცული თითებით აღნიშნავს ნახტომის უმაღლეს წერტილს.
მოთამაშეს აქვს 2 ცდის უფლება ითვლება საუკეთესო.
იზომება განსხვავება ~ბ~ და ~ა~-ს შორის სანტიმეტრებში.

მაქოსებური სირბილი
აღჭურვილობა: სწორი მონიშნული ზედაპირი – 1 წამზომი – 1 დეკამეტრი
მანძილი: 5 X 18

                                                                                 ტესტი
შევასრულოთ ხუთი მაქოსებური გარბენი ანუ 90 მ. Yოველი ხაზის მერე ვცვალოთ სირბილის მიმართულება.
ტესტის შესრულება სასურველია ბუცებით და ბურთთან ერთად.
გაზომვა: დრო იზომება წამის 1/10-ებში

მიზიდვა
აღჭურვილობა: ღერძი ან ტანვარჯიშული კიბე
ტესტი
მოთამაშე დაკიდულია ღერძზე გამართული ხელებით. იგი ასრულებს მიზიდვას ისე, რომ ნიკაპი ღერძთან მიიტანოს (ამ დროს ირთვება წამზომი) მან რაც შეიძლება მეტ ხანს უნდა გაძლოს ამ მდგომარეობაში ან შეასრულოს მაქსიმალური რაოდენობით მიზიდვები.

ლუკ ლეჟერის ტესტი აერობული შესაძლებლ;ობების განსაზღვრისათვის
აღჭურვილობა: 20 მ.-ის სიგრძის მონაკვეთი დაყოფილი ხაზებით ან კონუსებით; მაგნიტოფონი; აუდიოკასეტა.
ტესტი
აუდიოკასეტაზე ჩაწერილი სიგნალი ისმის რეგულარული ინტერვალებით, რომლებიც სულ უფრო და უფრო მცირდება.
მიზანი: ვიმოძრაოთ ისეთი სიჩქარით, რომ ხმოვანი სიგნალისას ვიყოთ 20 მ.-იანი მონაკვეთის თავში ან ბოლოში.
ტესტი იწყება ნელ ტემპში (ჩქარი სიარული), მაგრამ სისწრაფე ავტომატურად იზრდება ყოველ 2 წუთში. ტესტის მიზანია 2 წუთის განმავლობაში რაც შეიძლება მეტი ნიშნული გავიაროთ.
გავჩერდეთ, როდესაც აღარ შეგვიძლია მივყვეთ შეთავაზებულ რიტმს ან როდესაც ჩავთვლით, რომ დროზე ვეღარ მივაღწევთ შემდეგ ნიშნულს.
დავიმახსოვროთ უკანასკნელად გავლილი ნიშნული.
შედეგის დაფიქსირება: დავაფიქსიროთ წინა ნიშნული, როდესაც გამოსაცდელი პირი ვეღარ ახერხებს შემდეგ ნიშნულამდე მისვლას.

რჩევა: შედეგები ცხრილში შევიტანით მხოლოდ განვლილი ნიშნულების რაოდენობა.

Gგ) პულსის კონტროლი
როდესაც მწვრთნელს არ გააჩნია ზუსტი ლაბორატორიული მოწყობილობა გულისცემის სიხშირის გასაზომად მას შეუძლია პულსის კონტროლს მიმართოს.
არსებობს პულსის აღების ორი კლასიკური მეთოდი:
- უშუალოდ ვარჯიშის დამთავრებისთანავე: იგი იძლევა საშუალებას გავზომოთ ვარჯიშის საშუალო ინტენსივობა.
- აღდგენითი ფაზის დროს (ვარჯიშის შეწყვეტიდან 1 წთ.-ის შემდეგ): იგი საშუალებას იძლევა შევაფასოთ ინდივიდუალური აღდგენითი შესაძლებლობები.

ამ ორი გზით მიღებული შედეგების შეფასებისათვის, საჭიროა ვიცოდეთ გულისცემის სიხშირე რეალურ თამაშში., ეს დაგვეხმარება აგრეთვე გავარკვიოთ განსხვავება დატვირთვის ინტენსივობებს შორის ვარჯიშისა და თამაშის დროს.
ზოგიერთი გამოკვლევის საფუძველზე, რომელთაც ამომწურავს ვერ დავარქმევთ, რადგან ამისათვის ისინი ძალზე მცირერიცხოვანია, შეგვიძლია აღვნიშნოთ, რომ:
- გულისცემის სიხშირე მატჩის დროს მერყეობს 110-190 პულსაციას შორის წუთში. ამ რაოდენობის 50-80% შეაადგენს 150-160 პულსაციაზე მეტი წამში. 180-ზე მეტი პულსაციის პროცენტული რაოდენობა ძალზე დაბალია და თითქმის არც გვხვდება.
- რაც შეეხება გულისცემის სიხშირეს აღდგენის ფაზაში:
იგი ძალზე უმნიშვნელოდ ეცემა ხანმოკლე, 30~ ნაკლები დასვენებისას.
ამის საწინააღმდეგოდ, 1 წთ.-ზე მეტი ხნის აღდგენის შემდეგ ცალკეული ინდივიდების პულსებს შორის განსხვავება ძალზე საგრძნობია: 120-140 იდან 160-მდე.
ამ ფაქტებიდან გამომდინარე შეიძლება ძალზე სქემატური დასკვნის გამოტანა (იგი Uფრო საფუძვლიან შესწავლას იმსახურებს), რომ:
- თუ სავარჯიშო მონაკვეთისას მოთამაშის პულსაცია აღწევს 150-190, ეს ნიშნავს, რომ დატვირთვის ინტენსივობა ისეთივეა როგორც ნაღდი თამაშისას.
- როდესაც გულისცემის სიხშირე მიაღწევს 170-190, ორგანიზმი პრაქტიკულად ოპტიმალურ რეჟიმში მუშაობს, რაც ნიშნავს ენერგიის გამომუშავების ანაერობული მექანიზმის ჩართვას, რომელიც ინტენსიური დატვირთვებისას (ორთაბრძოლა, მიწოლა, სპრინტი, დაახლ. 1 წთ. Xანგრძლივობის ძალისხმევა) გვხვდება.
- როდესაც გულისცემის სიხშირე 120-140 პულსაციის ფარგლებში დგება ეს ნიშნავს, რომ დატვირთვის შემდგომი აღდგენა საკმარის დონეზეა და შეიძლება ვარჯიშის განახლება.

                                                                               დასკვნა
 მონაკვეთებად ვარჯიში არის წვრთნის ის ფორმა, რომელიც შეიცავს შეჯიბრებასთან დაკავშირებულ ყველა პარამეტრს.
აზუსტებს რა ვარჯიშის საბოლოო მიზანს კალენდრის მოთხოვნებისა და საშეჯიბრო სეზონის პერიოდის გათვალისწინებით და გვთავაზობს რა შესაბამისად ადაპტირებულ მეთოდებს, იგი საშუალებას აძლევს მწვრთნელს იმუშაოს არა მარტო საერთო საშეჯიბრო დინამიკასთან შეხამებული მეთოდებით, არამედ გაითვალისწინოს მხოლოდ რაგბის თამაშისათვის დამახასიათებელი სპეციფიური დატვირთვები.
ახდენს რა რეალური სათამაშო სიტუაციების მოდელირებას და გვთავაზობს რა მუშაობის ისეთ ფორმებს, რომლებშიაც ძირითადად ბურთითა და წინააღმდეგობით ვარჯიშებია გამოყენებული, იგი ერთნაირად მისაღებია როგორც ელიტის, ასევე უფრო მოკრძალებული დონის გუნდებისათვის.
Dდა ბოლოს, გვთავაზობს რა ვარჯიშებს, რომლებიც ძირითადად თამაშის ფორმით არიან წარმოდგენილნი, იგი ხელს უწყობს მოთამაშეთა სათანადო განწყობის შექმნას, ანიჭებს მათ სიამოვნებას და აყვარებს რაგბის რაც, საბოლოო ჯამში, ოსტატობის დახვეწასთან ერთად, სასწავლო პროცესის უპირველესი ამოცანაა.